Waarom Groen Zwijndrecht-Burcht niet aanstuurt op een fusie.

De voorbije maanden was er in Vlaanderen veel te doen over mogelijke gemeentefusies. De vrijwillige opslokking van Borsbeek door Antwerpen en de mislukte poging van Mechelen en Boortmeerbeek waren daar niet vreemd aan. Ook in onze regio gaan er al langer stemmen op voor een fusie tussen Beveren, Zwijndrecht en/of Kruibeke. Anderen beweren dan weer stellig te weten dat Zwijndrecht binnenkort gedwongen in handen van de stad Antwerpen zou kunnen vallen.

Vorige week verscheen in de pers het bericht dat er in Zwijndrecht een wisselmeerderheid op til is om tijdens de gemeenteraad van 19 mei goedkeuring te geven aan de start van  fusiegesprekken met de buurgemeenten. Het zou gaan om een verkenningsronde, maar de omkadering en duiding vanwege de initiatiefnemers laat weinig twijfel over de gewenste richting van deze gesprekken: een fusie zou onafwendbaar zijn. Het lijkt erop dat enkel bestuurspartij Groen deze dwingende motie niet zal goedkeuren. 

Naar aanleiding daarvan verduidelijkingen we graag ons standpunt hierover.

Hoe het paard achter de wagen te spannen

Groen Zwijndrecht ziet momenteel geen heil in een fusie, en verwacht vooral een aantal belangrijke nadelen van voor de gemeente en haar inwoners. Daarnaast zijn wij ervan overtuigd dat Zwijndrecht de slagkracht en de juiste schaal heeft om autonoom en als burgernabije entiteit te blijven functioneren.

Net als veel gemeenten staat Zwijndrecht vandaag voor financiële en organisatorische uitdagingen, maar fusiegesprekken opstarten is voorbarig en schept foute verwachtingen. Het gevaar bestaat immers dat de opgave van gemeentelijke zelfstandigheid van meet af aan een eigen leven gaat leiden en een fusie als enige en “voor de hand liggende” oplossing bekeken wordt. Uit het voorstel dat ter stemming voorligt, blijkt dat alvast: “we brengen uitdagingen in kaart en starten alvast de fusiegesprekken op”.

Vorige week gaf het college nochtans opdracht aan de administratie om huidige en te verwachten pijnpunten op organisatorisch en financieel vlak in kaart te brengen. In een dergelijke oefening hoort het woord ‘fusie’ niet thuis, want naast een opschaling zijn er tal van andere mogelijkheden om een crisis het hoofd te bieden.

Een fusie kan alleen wanneer Zwijndrecht als zelfstandige gemeente niet meer de beste oplossing is voor onze inwoners. Eerder is er geen reden om de handdoek in de ring te gooien, of om het doemscenario van een gedwongen fusie als maatstaf voor beslissingen te hanteren.

Gemeente onder hoogspanning?

Uiteraard hebben recente crisissen en de inflatie ook voor Zwijndrecht een zware impact op het budget. Dit is geen probleem van onze gemeente alleen. Wij zullen ze binnen de gemeente aanpakken, zoals we altijd gedaan hebben. Dat moet wel: terwijl de Vlaamse overheid steeds meer taken doorschuift naar de gemeenten, schiet ze tekort wat betreft bijhorende ondersteuning.

Daarnaast moeten we vandaag het hoofd bieden aan uitdagingen waarvan de meeste andere gemeenten van onze schaal gespaard blijven: zware infrastructuurwerken, een milieucrisis en een sluimerende problematiek van voorstedelijke (kans)armoede. Het zijn dossiers die doorwegen en van iedereen het uiterste vragen, maar waarin de gemeente juist door haar onafhankelijkheid het verschil maakt. Denken we maar aan de leefbaarheidsprojecten bedongen in het kader van Oosterweel, de onverzettelijke bewaking van de PFAS-crisis en de weg naar herstel,  en de niet aflatende investeringen in samenlevingsopbouw en sociaal beleid.

Burgemeester André Van de Vyver: “Wij geloven niet dat Zwijndrecht een fusie nodig heeft. En wat nog belangrijker is: onze inwoners kunnen er alleen maar op achteruit gaan. Wij hebben hier een uniek project, met lage belastingen voor de mensen, zeer goedkoop openbaar vervoer, een warm sociaal beleid, een sterke en onafhankelijke positie bij de Oosterweelwerken etc. Dat velen ons dat benijden, is al genoeg gebleken, maar wij willen dit zo lang mogelijk zo houden. Wat ons betreft is het wel duidelijk dat hier een groot deel van verloren zou gaan bij eender welke fusie. Waarom zouden wij er dan het initiatief voor nemen? ”

Slagkracht door samenwerking, voor een uniek politiek project ten behoeve van de mensen

Zwijndrecht-Burcht geniet vandaag de voordelen van sterke samenwerkingsverbanden met zowel het Waasland als Antwerpen. Groen wil verder inzetten op een dergelijke schaalvergroting voor specifiek opdrachten, zonder de eigenheid van de gemeente en de nabijheid en toegankelijkheid van het bestuur op te geven. Die eigenheid is in Zwijndrecht-Burcht bijzonder belangrijk, voor de inwoners en voor de uitbouw van een uniek politiek project ten behoeve van de mensen.

Er zijn namelijk geen andere gemeenten die dermate sterk inzetten op zo goedkoop mogelijk openbaar vervoer, fiscale rechtvaardigheid en structurele ontwikkelingshulp. En welke gemeente slaagt erin een geluidsproject uit de brand te slepen waar de rest van Vlaanderen jaloers op is? 

Er is bij ons vele jaren hard gewerkt om al die zaken en nog veel meer te verwezenlijken. In Zwijndrecht waren alle vluchtelingen altijd al welkom, en wordt diversiteit hoog in het vaandel gedragen. Het sociaal beleid is warm en iedereen op de diensten werkt zich uit de naad voor de bevolking. Armoedebestrijding en sociale woningbouw zijn prioriteiten, niet omdat het moet, maar omdat we dat nodig vinden. En er komen bijvoorbeeld nog parken, groenere en veiligere wegen en een halte voor de waterbus aan, om nog een paar zaken ten noemen die we gerust ook zelf kunnen regelen. Misschien duurt het door de onvoorziene crisissen wat langer, maar het schip vertragen is nog altijd beter dan het te keren.

Wat toekomstvisie betreft: Een volgende bestuursploeg kan kiezen voor een ander project waar onze mensen wel bij varen, maar zij kan dat enkel als de gemeente nog bestaat. De kans om met bevoorrechte partners samen te werken vanuit de gemeentelijke eigenheid, willen wij doorgeven aan de volgende generatie.

Groen Zwijndrecht gelooft niet dat een fusiepartner onze inwoners iets zal kunnen bieden dat evenwaardig is aan wat ze nu hebben. In het onwaarschijnlijke scenario dat een buurgemeente kan garanderen dat onze mensen er niet op achteruit gaan, luisteren wij graag. Maar het is niet aan ons om initiatieven te nemen in die richting.

Wij hebben overigens geen fusie nodig om begrotingstekorten dicht te rijden op de kap van de inwoners, die in elk scenario jaarlijks honderden euro’s extra zullen moeten betalen aan personenbelastingen en openbaar vervoer. Als dat de prijs is voor meer slagkracht, dan kunnen we die ook betalen zonder onzichtbaar op te gaan in een artificieel geheel.

Groen-Zwijndrecht kiest er dan ook resoluut voor om de financiële uitdagingen binnengemeentelijk aan te pakken volgens de gekende formule (de zwaarste schouders dragen de sterkste lasten) en door prioritering en fasering van investeringen. Een onderzoek naar de bestuurskracht van de gemeente werd al door het college goedgekeurd.

Burgemeester André Vande Vyver: “Wij zijn niet tegen een objectief onderzoek. Juiste informatie is altijd nuttig. Maar een fusie is vandaag een brug te ver, en een dure en tijdrovende studie naar de voor- en nadelen daarvan is niet aan de orde.”

Als een buurgemeente met een voorstel komt, dan zullen ook wij daar uiteraard ernstig naar kijken, maar wij vinden niet dat wij in de positie zitten om dergelijke initiatieven zelf te nemen.  

Burgemeester André Vande Vyver: “Groen is duidelijk: wij willen liever geen fusie. Misschien moeten de partijen die wel heel graag een fusie willen dat ook eens duidelijk zeggen, en de kiezer dan laten beslissen in 2024. Van mening verschillen is in een democratie gelukkig mogelijk. Wij betreuren deze wisselmeerderheid, maar als er zo duidelijkheid komt over waar ieder partij voor staat, is het toch nog ergens nuttig geweest. In de gemeenteraad zullen we in ieder geval de nodige verduidelijkingen vragen bij deze in onze ogen onwenselijke en vooral ook onrealistische motie.”